महाराष्ट्र राज्य कौशल्य विद्यापीठाच्या मुख्य वास्तूचा भूमीपूजन समारंभ पनवेल औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थेच्या आवारात संपन्न

कौशल्य विद्यापीठ महाराष्ट्र राज्यासाठी मोठी उपलब्धी…!

— राज्यपाल रमेश बैस

अलिबाग,दि.27(जिमाका):- दि.15 जुलै 2015 रोजी पंतप्रधान श्री.नरेंद्र मोदी यांनी स्किल इंडिया मोहिमेची घोषणा केली, ज्यामध्ये त्यांनी या मोहिमेंतर्गत संपूर्ण भारतातील चाळीस कोटी लोकांना कुशल बनविण्याचे वचन दिले आहे. याचाच एक भाग म्हणून आज येथे कौशल्य विद्यापीठाच्या मुख्य वास्तूचा भूमीपूजन समारंभ दिमाखात संपन्न होत आहे, ही बाब महाराष्ट्र राज्यासाठी मोठी उपलब्धी असल्याचे प्रतिपादन राज्यपाल रमेश बैस यांनी आज पनवेल येथे केले.

    महाराष्ट्र राज्य कौशल्य विद्यापीठाच्या मुख्य वास्तूचा भूमीपूजन समारंभ पनवेल औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थेच्या आवारात संपन्न झाला, त्यावेळी ते बोलत होते.

     यावेळी उपमुख्यमंत्री तथा वित्त व नियोजन, गृह मंत्री  देवेंद्र फडणवीस, उद्योग मंत्री तथा रायगड जिल्ह्याचे पालकमंत्री उदय सामंत, कौशल्य विकास, रोजगार, स्वयंरोजगार व नाविन्यपूर्ण उपक्रम मंत्री मंगलप्रभात लोढा, आमदार प्रशांत ठाकूर, आमदार महेश बालदी, आमदार रवींद्र पाटील, कौशल्य विकास विभागाच्या प्रधान सचिव मनीषा वर्मा, महाराष्ट्र कौशल्य विकास विद्यापीठाच्या कुलगुरू डॉ. अपूर्वा पालकर, कोकण विभागीय आयुक्त डॉ. महेंद्र कल्याणकर, कौशल्य विकास विभागाचे आयुक्त डॉ.एन रामास्वामी, रायगड जिल्ह्याचे जिल्हाधिकारी डॉ.योगेश म्हसे हे मान्यवर उपस्थित होते.

      राज्यपाल श्री.बैस पुढे म्हणाले की, या योजनेचा मुख्य उद्देश अशा लोकांना सक्षम करणे आहे ज्यांना खरोखर त्यांचे जीवन बदलायचे आहे परंतु त्यांच्याकडे संसाधनांची कमतरता आहे आणि त्या अभावामुळे ते गरीब जीवन जगत आहेत.

    भारतामध्ये जगातील सर्वात जास्त तरुण लोकसंख्याआहे. तरीही भारतीय उद्योजक कुशल मनुष्यबळाच्या तीव्र कमतरतेचा सामना करीत आहेत. श्रम ब्युरोच्या 2014 च्या अहवालानुसार रोजगार क्षमतेसाठी आवश्यक कौशल्याच्या अभावामुळे  भारतातील औपचारिकपणे कुशल कर्मचार्‍यांचा सध्याचा आकार केवळ 2 टक्के आहे. याशिवाय पारंपारिक शिक्षण घेतलेल्या तरुणांच्या मोठ्या वर्गाला रोजगार देण्याचे आव्हानही आपल्या सर्वांच्या समोर आहे.

     ते म्हणाले, भारतीय शिक्षण प्रणाली तल्लख बुद्धी असलेली पिढी निर्माण करीत आहे, परंतु त्यात विशिष्ट नोकऱ्यांसाठी आवश्यक कौशल्यांचा अभाव आहे. महाविद्यालये आणि विद्यापीठांमधून बाहेर पडणारी प्रतिभा आणि त्यांची क्षमता आणि रोजगारक्षम कौशल्यांच्या दर्जाच्या बाबतीत त्यांची योग्यता यामध्ये खूप अंतर आहे.

      इंग्रजी भाषिक लोकसंख्येच्या या भागामध्ये राष्ट्र आणि संपूर्ण जगाच्या कौशल्याच्या गरजा पूर्ण करण्याची क्षमता आहे. गरज आहे ती अचूक आणि पुरेशा कौशल्य विकासाची आणि प्रशिक्षणाची, ज्यामुळे या शक्तीचे तांत्रिकदृष्ट्या कुशल मनुष्यबळाच्या सर्वात मोठ्या स्रोतात रूपांतर होऊ शकते, असे सांगून राज्यपाल श्री. बैस म्हणाले की, सरकारने सुरू केलेल्या स्किल इंडिया मिशनचे उद्दिष्ट कौशल्य प्रदान करून रोजगारासाठी एक कुशल कार्यशक्ती निर्माण करून या समस्येवर तोडगा काढण्याचे आव्हान आपल्या सर्वांसमोर आहे. 40 कोटींहून अधिक लोकांना कौशल्य बनविणे आणि त्यांना त्यांच्या आवडीच्या कौशल्यांमध्ये प्रशिक्षण देऊन त्यांची रोजगारक्षमता वाढविणे,हे या अभियानाचे उद्दिष्ट आहे. सर्वसमावेशक वाढीसाठी सर्व स्तरांवर कुशल मानव संसाधन आवश्यक आहे. कौशल्य विकासाकडे एकाकीपणाने पाहिले जाऊ शकत नाही. कौशल्य प्रशिक्षणाला एकाच वेळी शिक्षण आणि रोजगाराशी जोडण्याची ही एक अखंड प्रक्रिया असावी. सरकारी संस्था

आणि एकटी यंत्रणा हे काम पूर्ण करू शकत नाही. कौशल्य प्रशिक्षणाचा अनुभव असलेल्या खासगी क्षेत्र, स्वयंसेवी संस्था, शैक्षणिक संस्था यांना कौशल्यनिर्मितीच्या प्रक्रियेत एकत्रित करावे लागेल. सर्व वर्गांना समान महत्त्व देणे आवश्यक आहे.

      तरुणांना कौशल्य प्राप्त करण्यासाठी शिक्षणातील व्यावसायिकीकरणाचे महत्व अधोरेखित करून राज्यपाल श्री. बैस म्हणाले की, समाजातील इतर घटकांना जसे की, स्त्रिया, उपेक्षित लोक, आदिवासी इत्यादींना त्यांच्या वैविध्यपूर्ण आणि विशिष्ट गरजांनुसार अशा प्रशिक्षण कार्यक्रमांची गरज आहे. बहुसंख्य उपेक्षित घटकांना कौशल्य प्रशिक्षण देण्यासाठी निरक्षरता ही समस्या असू शकते, परंतु महिलांना कौशल्य प्रशिक्षण देताना कौटुंबिक समस्या आणि सामाजिक अडचणींचाही सामना करावा लागतो. कोणताही कार्यक्रम यशस्वी होण्यासाठी या गोष्टी लक्षात ठेवायला हव्यात. भारताने उच्च आर्थिक विकासाच्या मार्गावर अग्रेसर राहण्याच्या दृष्टीने सुरुवात केली आहे. वेग वाढविण्यासाठी, जागतिक आर्थिक परिस्थितीनुसार सुसंगत असलेल्या अशा कौशल्यांमध्ये सुधारणा करण्यावर आपण लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. कौशल्य प्रशिक्षण सुविधांचा विस्तार हे एकमेव आव्हान नसून आंतरराष्ट्रीय स्तरावर स्पर्धा करण्यासाठी कौशल्याचा दर्जा वाढविणे हेदेखील एक आव्हान आहे.

      ते म्हणाले, कौशल्य विकास आणि उद्योजकता 2015 वरील राष्ट्रीय धोरण गती, मानकांसह आणि शाश्वत पद्धतीने मोठ्या प्रमाणावर कौशल्य प्रदान करण्याच्या आव्हानाला सामोरे जाण्याचा प्रस्ताव आहे. कौशल्ये प्रदान करण्यासाठी देशात सुरू असलेल्या सर्व क्रियाकलापांना एक व्यापक फ्रेमवर्क प्रदान करण्याचे उद्दिष्ट आहे. कौशल्ये प्रदान करण्याच्या प्रक्रियेचे प्रमाणिकरण करण्याचा आणि त्यांना राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील मागणी केंद्रांशी जोडण्याचा प्रयत्न देखील करते.

या प्रयत्नांसह कौशल्ये सुधारल्याने यश मिळते. शासनाच्या अलीकडच्या प्रयत्नांमुळे कौशल्य विकास कार्यक्रमाला ‘चळवळीचे’ स्वरूप आले आहे. सरकारच्या या प्रयत्नांची फळे मिळायला थोडा वेळ लागेल, पण भविष्यात ‘कुशल भारत’ देशाला सुखी, निरोगी आणि समृद्ध होण्यासाठी म्हणजेच ‘कुशल भारत’च्या दिशेने नेईल आणि त्यादृष्टीने ‘कुशल भारत’चा नारा. , कुशल भारत’ साकार होईल, असा विश्वास व्यक्त करून ते म्हणाले की, या स्किल इंडिया मोहिमेंतर्गत अशा संस्था गावागावात किंवा जिल्ह्यांमध्ये स्थापन केल्या जातात. जिथे त्यांचे कौशल्य विकसित करण्याचे काम विनामूल्य किंवा नाममात्र शुल्क घेऊन केले जाते. भारताला तरुणांचा देश म्हटले जाते, अशा परिस्थितीत त्यांच्यात कौशल्ये विकसित करणे अत्यंत आवश्यक आहे, जेणेकरून ते स्वतःच्या जीवनात बदल घडवून आणू शकतील आणि देशाला आर्थिक बळही देऊ शकतील. स्किल इंडिया मोहीम यशस्वी करण्याबरोबरच, बहुआयामी समस्याही सोडवाव्या लागतात. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचे शब्द कोट्यवधी लोकांमध्ये आशेचा किरण जागृत झाला आहे, ते म्हणतात की, “मला भारत जगाचा देश बनवायचा आहे. मी संपूर्ण देशाला कौशल्याचे भांडार बनविण्याची शपथ घेण्याचे आवाहन करतो.”

     स्किल इंडिया अंतर्गत लाखो लोकांच्या जीवनात सकारात्मक बदल झाले आहेत. सध्याच्या मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे आणि उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस सरकारने गरीब आणि अकुशल तरुणांना प्रशिक्षण देऊन बेरोजगारीची पातळी कमी करण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. या अभियानाचा उद्देश तरुणांमध्ये आवश्यक प्रशिक्षणाद्वारे आत्मविश्वास निर्माण करणे,हा आहे जेणेकरून त्यांची उत्पादकता वाढू शकेल. या योजनेद्वारे सरकारी आणि खाजगी संस्थांसोबतच शैक्षणिक संस्थाही एकत्र काम करतील अशा विश्वासासह राज्यपाल श्री.बैस यांनी कौशल्य विकासाच्या माध्यमातून स्वत:मध्ये कौशल्य विकसित करून स्वत:चा व्यवसाय सुरू करता येतो, कौशल्य विकासातून उत्पादकता वाढते, एखाद्या व्यक्तीच्या कौशल्य विकासातून त्या व्यक्तीच्या उत्पन्नासह, राष्ट्रीय उत्पन्नात वाढ झाली आहे, कौशल्य विकासाच्या माध्यमातून कोणत्याही व्यक्तीमध्ये झोपलेली प्रतिभा जागृत होण्याबरोबरच आत्मविश्वासही वाढतो, असे  काही मुख्य फायदे सांगितले.

    यश जादूने येत नाही किंवा मिळतही नाही. यशस्वी होण्यासाठी आवश्यक कौशल्ये आवश्यक आहेत. हे वैश्विक सत्य नव्या पिढीलाही तितकेच लागू आहे. युवा ऊर्जा कोणत्याही देशाच्या सामाजिक आणि आर्थिक विकासाला गती देते. युवा शक्तीस प्रभावीपणे चॅनेलाइज्ड केले गेले तर त्यातून एक प्रेरक शक्ती बनू शकते, कौशल्य ही ताकद पुढे नेण्यासाठी वाढ आणि रोजगार हे उत्तम माध्यम आहे. माणसाला आयुष्याच्या सर्व पैलूंमध्ये प्रगत राहण्यासाठी कठोर परिश्रम करावे लागतात. पैसा कमावण्यासाठी श्रम, शिकण्यासाठी श्रम आणि शरीर सुदृढ ठेवण्यासाठी श्रम, म्हणजेच जीवनाच्या प्रत्येक बाबतीत श्रम करावे लागतात, आणि श्रम करण्यामागे एकच मूळ कारण आहे, ते म्हणजे स्वत:मध्ये बदल घडविण्यासाठी काहीही केले तरी चालेल, पण ध्येय हे बदल आहे. त्याचप्रमाणे, शास्त्रात असे म्हटले आहे की, जो माणूस आपले कौशल्य वाढवत राहतो तो सर्व प्रकारे आनंदी होतो आणि जो माणूस आळशीपणा आणि गरिबीमुळे कौशल्य विकसित करत नाही, तो शेवटी दुःख सहन करतो आणि तिरस्कारित होतो. आजच्या काळात कौशल्य विकास करणे खूप सोपे आहे, जिथे एकीकडे इंटरनेटवर जवळजवळ सर्व काही विनामूल्य उपलब्ध आहे, तर दुसरीकडे सध्याच्या सरकारच्या प्रयत्नांमुळे कौशल्य विकासाची संधी मुबलक प्रमाणात उपलब्ध आहे, असे सांगून शेवटी त्यांनी उपस्थित विद्यार्थ्यांना त्यांच्या पुढील वाटचालीसाठी शुभेच्छा दिल्या व हे कौशल्य विद्यापीठ फक्त महाराष्ट्रातीलच नव्हे, भारत देशातीलच नव्हे तर जागतिक पातळीवरील एक आदर्श विद्यापीठ असेल, असा विश्वास व्यक्त केला.

प्रशिक्षित मानव संसाधन निर्माणासाठी कौशल्य विकास विभागाची जबाबदारी खूप मोठी

     -उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस

     उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी आपल्या भाषणाच्या सुरुवातीलाच विक्रमी वेळेत महाराष्ट्र कौशल्य विद्यापीठाच्या मुख्य वास्तूच्या भूमीपूजनाचा कार्यक्रम यशस्वीपणे नसंपन्न केल्याबद्दल महाराष्ट्र कौशल्य विकास विभागाचे, या विभागातील सर्वच अधिकारी-कर्मचाऱ्यांचे विशेष कौतुक केले.

      ते पुढे म्हणाले, प्रशिक्षित मानव संसाधन ही आवश्यक बाब आहे आणि याकरिता कौशल्य विकास या विभागाची जबाबदारी खूप मोठी आहे. महाराष्ट्र कौशल्य विद्यापीठाची वास्तू आदर्शवत अशीच असेल. मा.पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी कौशल्य विकास या विषयाला खऱ्या अर्थाने चालना दिली. जगातील अमेरिका, इंग्लंड ,चीन यासारख्या देशांनी तेथील लोकसंख्येचा योग्य वापर करून कौशल्य विकास व तंत्रज्ञानाला चालना दिली. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी देशातील आणि महाराष्ट्रातील प्रसन्न विकासाला चालना देण्यासाठी विविध उपक्रम हाती घेतले. महाराष्ट्र राज्य आयटीआय आणि उद्योगाची मोठ्या प्रमाणावर सांगड घालणारे पहिले राज्य ठरले आहे. पुढच्या दहा-पंधरा वर्षांमध्ये उद्योग आणि रोजगाराच्या मोठ्या संधी उपलब्ध होणार आहेत.

      उद्योग आणि सेवा पुरवठा क्षेत्रातील चीनची एकाधिकारशाहीस पर्याय  शोधण्यास जगातील सर्वच देश, उद्योजक प्रयत्न करीत आहेत. यात सर्वात जास्त संधी आणि शक्ती केवळ भारताकडे आहे, हे ओळखून पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी कौशल्य विकास,मानव संसाधन यावर लक्ष केंद्रित केले आहे, असे सांगून श्री.फडणवीस पुढे म्हणाले की, उद्योगासह सेवा पुरवठाही महत्वाची बाब आहे. त्यानुषंगाने विविध कौशल्य विकासाच्या संधी येणाऱ्या काळात उपलब्ध करून दिल्या जाणार आहेत.

     पालकमंत्री उदय सामंत यांच्या भाषणातील संदर्भ घेऊन ते म्हणाले, रत्नागिरीत एक वास्तू तयारच आहे त्याचे लवकरच कौशल्य विकास उपकेंद्र म्हणून उद्घाटन करू या. आयटीआय साठी सर्व प्रकारच्या उत्कृष्ट सोयी सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी अर्थसंकल्पात आवश्यक ती सर्व तरतूद करण्यात आली आहे.

     लवकरच नवी मुंबईत स्टार्टअप हब सुद्धा सुरू करणार असून या कौशल्य विद्यापीठाच्या तसेच औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थेच्या आवश्यक सोयीसुविधांसाठी कोणत्याही परिस्थितीत निधीची कमतरता  भासू देणार नाही, असेही त्यांनी आश्वासित केले.

     याप्रसंगी आपले मनोगत व्यक्त करताना राज्याचे उद्योग मंत्री तथा पालकमंत्री श्री.उदय सामंत यांनी कौशल्य विकास आणि उद्योग यांची योग्य प्रकारे सांगड घातल्यास महाराष्ट्र राज्याचे आणि आपल्या देशाचेही भवितव्य निश्चितच उज्वल असेल, असा विश्वास व्यक्त केला.

      कौशल्य विकास मंत्री श्री. मंगलप्रभात लोढा यांनी कौशल्य विकास विद्यापीठाच्या सर्व अधिकारी-कर्मचाऱ्यांच्या कामाचे कौतुक करून हे कौशल्य विद्यापीठ जागतिक दर्जाचे बनविले जाईल,अशी ग्वाही दिली.

     या कार्यक्रमाच्या निमित्ताने कौशल्य विकास विभागाच्या प्रधान सचिव मनीषा वर्मा यांनीही आपले मनोगत व्यक्त केले.

     सर्व मान्यवरांच्या भाषणानंतर महाराष्ट्र राज्य कौशल्य विद्यापीठाच्या थ्रीडी मॉडेल चे उद्घाटन राज्यपाल रमेश बैस यांच्या हस्ते करण्यात आले व हे कौशल्य विद्यापीठ कशा स्वरूपाचे असेल याबाबत संगणकीय प्रारूप दर्शवणारी चित्रफीतही सर्वाना दाखविण्यात आली.

     सर्वप्रथम उपस्थित सर्व मान्यवरांच्या हस्ते कुदळ मारून भूमीपूजनाचा कार्यक्रम संपन्न झाला. त्यानंतर दीपप्रज्वलन करण्यात आले. यावेळी राष्ट्रगीत, राज्य गीत आणि विद्यापीठ गीत गायले गेले. प्रास्ताविक महाराष्ट्र राज्य कौशल्य विद्यापीठाच्या पहिल्या कुलगुरू डॉ.अपूर्वा पालकर यांनी केले.

     आभार प्रदर्शन स्थानिक आमदार श्री.प्रशांत ठाकूर यांनी मानले. कार्यक्रमाची सांगता राष्ट्रगीताने करण्यात आली.